CLMT SHIFT ART: documentaire over de zoektocht naar een duurzame kunstpraktijk
Regisseur Sarah Baur, tevens onze voorzitter van ABVV-ACOD Cultuur Brussel, interviewde naar aanleiding van de aanstaande klimaattop twee integere en geëngageerde kunstenaars die ondertussen niet stil bleven zitten. Ze liet hen getuigen over hun persoonlijke zoektocht naar een meer duurzame manier van leven en kunst maken.
Die artistieke odyssee resulteerde in een heruitgevonden kunstpraktijk, wat toont dat de klimaatnoodzakelijkheid waar we vandaag allemaal voor staan niet per definitie een verhaal van minder en van beperkingen is. Beide kunstenaars namen die beperkingen als mogelijkheidsvoorwaarden, zelfs kansen, en tilden hun kunst creatief op naar een hedendaagse tijdsgeest. Dat lijkt me een bijzonder inspirerende evolutie, inzake fair practice duidelijk ook een voorhoede in het kunstenveld die we als cultuurvakbond graag mee ondersteunen.
Individuele verantwoordelijkheid?
Mogelijks denken sommigen nu: ‘ja, ja, leg nog wat meer de nadruk op de individuele verantwoordelijkheid’. Maar laat die kritiek geen excuus zijn om op persoonlijk vlak rustig alles bij het oude normaal te laten. Uiteraard kunnen we de klimaatverandering alleen maar aanpakken door een verregaande systeemverandering, weg van het spilzieke kapitalisme, wat veronderstelt dat we in de eerste plaats massaal een politieke strijd voor de boeg hebben. Dat staat als een spreekwoordelijke paal boven het stijgende water.
Met technologische oplossingen alleen, als ze er al komen, zullen we er niet geraken. Er is een structurele omslag van onze sociaaleconomische huishouding nodig, dus kan kan en mag je de oplossing niet doorschuiven naar het individuele gedrag. Daarom is het ook zo pervers als falende beleidsmensen en winstgerichte bedrijfsleiders over de ‘individuele verantwoordelijkheid’ beginnen, om zo hun verantwoordelijkheid af te schuiven en ook om bewust op het schuldgevoel van de mensen in te spelen, goed wetende dat dit een afkoelend effect heeft, op de protestbereidheid dan.
En-en verhaal
Toch is het natuurlijk een en-en verhaal. Je kan een brede groep mensen maar mobiliseren voor bovenvermelde systeemstrijd als je eerst een doorleefd ecologisch bewustzijn mee helpt ontwikkelen. Door samen emanciperend en mobiliserend de zoektocht aan te gaan, collectief en solidair, niet alleen in de hulp na catastrofes. Door samen de normen en waarden mee te verleggen en er zo mee voor te zorgen dat het grootste probleem van de komende jaren een centrale plaats krijgt in ons dagdagelijks leven.
Zonder dat dit leidt tot paniek, zonder de illusie te wekken dat ‘de overheid’ het wel zal oplossen, zonder de verleiding in de hand te werken dat mensen vluchten in de armen van rechtse veelbelovers met een wij-versus-zij verhaal. Denken dat je mensen niet zal meekrijgen zodra je hen vertelt dat het toch ooit ook anders zal moeten bijvoorbeeld met onze biefstukken en auto’s, getuigt van een gebrek aan vertrouwen in de veerkracht van de werkende klasse, het klinkt opvallend paternalistisch ook.
Pas als je iemand echt in een duurzaam verhaal meekrijgt, komt de geest uit de fles. Leef zoals je denkt, anders ga je denken zoals je leeft en dat kan, zoals de documentaire toont, alvast prachtige, warme resultaten opleveren. Ook al het zijn het maar kleine stapjes op weg naar een andere toekomst. Het kleine verzet is een opstap naar het grote verzet
De documentaire kan je hier bekijken. Dank aan Sarah en Rekto:verso om dit verhaal mee wereldkundig te maken.
