Het nieuw decreet legt de kunsten aan de ketting
Zodra Jan Jambon Cultuurminister was, schrapte hij 60% op de projectsubsidies voor kunstenaars. Na fel protest zette hij een stap terug en verklaarde dat het om een inschattingsfout ging. Wie dat geloofde, komt vandaag bedrogen uit. Het institutionele veld omploegen in tijden van een pandemie die zoveel zaken op losse schroeven zet, dat is sowieso slecht bestuur. Als je daarbij niet in extra budget voorziet, want herstructureren kost geld, dan stuur je ook aan op een besparing. Zeker als je ondertussen de deur openzet voor meer commerciële spelers. In 2023 kan je je dan aan een hakbijl in een aantal cultuurorganisaties verwachten.
Toch nam N-VA de gezondheidscrisis als een opportuniteit om een hervorming van het kunstendecreet door te duwen. Noem het gerust kwaadwillig bestuur. Het doel van de hervorming is duidelijk: door de invoering van beheersovereenkomsten en door de beslissingsmacht meer door te schuiven naar de uitvoeringsbesluiten, wil het Vlaamse beleid de macht naar zich toetrekken. Beheersovereenkomsten, bij de VRT weten ze intussen dat je dan in ruil voor centen een identiteitsfabriekje moet worden.
Het primaat van de politiek uit zich tevens in de tendens om meer belang te hechten aan de grotere instellingen en ondertussen de steun voor kunstenaars af te knijpen. Zo wordt het aantal beurzen beperkt in bedrag en aantal per loopbaan. Ook het totale budget voor beurzen valt lager uit dan aanvankelijk voorzien. Beursgeld kon je als kunstenaar vroeger laten ontvangen en beheren door organisaties, waardoor je de steun deels kon omzetten in broodnodige verloning en de opbouw van sociale rechten. Ook dat kan niet meer en zo duw je cultuurwerkers bewust in de precariteit.
Het collectief State of the Arts mobiliseerde vele individuele kunstenaars voor een knappe sensibiliseringscampagne #dekreet. Katia Segers (Vooruit), Elisabeth Meuleman (Groen) en Tom De Meester (PVDA) voerden sterke oppositie. Zelfs de werkgeversfederatie oko en het steunpunt reageerden zelden zo kritisch en waarschuwden unisono met vele andere belangenbehartigers voor de gevaren van deze hervorming. Terecht, want dit nieuwe dekreet betonneert het steunbeleid in soorten subsidies en organiseert zo een felle concurrentie per categorie. Als daar op termijn een bevriezing of daling van de cultuurbudgetten bovenop komt, voer je indirect eigenlijk een heel forse herstructurering door.
Maar van de Vlaams-nationalisten mochten we helaas niet veel democratisch overleg verwachten. Ze duwden de hervorming blind door. Schandalig hoe Open VLD en CD&V collaboreerden, hoewel ze in het verleden zelf cultuurministers leverden en het decreet dat ze zelf onderhandelde zo lieten uitkleden.
N-VA is haar krediet in het creatieve kunstenveld nu echt wel kwijtgespeeld, de partij zal het moeten hebben van macht en centen. Vlaanderen excelleert!? Gelukkig komen er wel hoopvolle signalen uit de Federale regering. Er is alvast 75 miljoen euro extra voorzien voor een verbetering van het sociale statuut van de cultuurwerkers. Terwijl het Vlaamse beleid het artistieke veld knevelt, boert federaal België met een relanceplan wel vooruit voor onze kunst een cultuur. Dankzij de Franstaligen.
