Staken als democratische stresstest

Of je nu voor of tegen bent, elke aankondiging van een vakbondsstaking lokt wel leerrijke reacties uit over hoe wij in ons land zoal denken over een democratische samenleving. Het is helaas een wederkerend fenomeen: na de bekendmaking van acties geraakt de aanleiding ervan ondergesneeuwd onder afkeuring: ‘niet constructief’, ‘wereldvreemd’, ‘imagoschade voor ons land!’ Negatieve reclame is natuurlijk ook reclame.

Dit emotioneel rookgordijn gaat doorgaans vergezeld met dezelfde, oppervlakkige tegenargumenten. Staken zou bijvoorbeeld een gedateerde actievorm zijn, alsof werkende mensen veel keuze hebben. Met ballonnetjesprotest haal je misschien de media maar aandeelhouders en CEO’s liggen er niet wakker van. Breng de winsten in gevaar, dan wordt er geluisterd.

Staken tijdens een coronacrisis zou een stommiteit zijn, klinkt het verder. Dat de regering Jambon in de coronacrisis een opportuniteit ziet voor de vermarkting van de zorg lokt minder verontwaardiging uit. Het is net omgekeerd: als de winsten en de productiviteit stijgen, moeten zij die dat mogelijk maakten ook hun deel krijgen. Zeker nu, want wij werkten verder, ondanks gezondheidsrisico’s.

Een democratische samenleving bouw je nu eenmaal op door sociale strijd, niet door liefdadigheid. Bovendien stimuleren hogere lonen de economie. Pesten van de burger kan je dat toch niet noemen.

Vlaams-nationalistisch corporatisme

Sommigen zien in de vakbondsacties een voorzet voor een pleidooi om de democratische organisatie van onze samenleving om te gooien. De aap komt uit de mauw, zeg maar. Siegfried Bracke (N-VA) bijvoorbeeld, kwam met het voorstel om meteen het sociaal overleg integraal de wacht aan te zeggen (DM, 15/3).

Hoewel het sociale overleg federaal verloopt, zouden de vakbonden en patroons aldus de oud-kamervoorzitter in het noorden van het land medespelers zijn, in het zuiden tegenspelers. Daarom zou er voor de Vlaamse regio beter een corporatistisch overlegmodel komen.

Als het op verdedigen van sociale rechten aankomt, moet de Vlaming blijkbaar niet op de N-VA rekenen. Het klopt wel dat het linksere zuiden van ons land al jaren een rem zet op de uitrol van een neoliberale afbraakpolitiek. Dat hebben de Vlamingen aan de Franstaligen te danken, en aan federaal België.

In tegenstelling tot wat je misschien verwacht, zijn ook het Vlaams Belang en het VBO op het sociaaleconomisch vlak bondgenoten. Separatisten en Belgische patroons gaan hand in hand. Immers, ook Tom Van Grieken wil vakbonden aan de ketting. Hij wil ze verplichten om een rechtspersoonlijkheid aan te nemen zodat je ze bij acties in de rechtbank bankroet kan procederen.

Van Grieken keurde de stakingsdag ook meteen af. Want de vakbonden strijden voor hogere brutolonen terwijl de ‘loonkost’ het probleem zou zijn, klonk het in De Afspraak (15/3). Door deze truc wil Vlaams Belang de illusie wekken dat zij opkomen voor de werkmens … z’n nettoloon.

Tegelijk kan die partij zo zij aan zij met de werkgeversfederaties ijveren voor een verlaging van de sociale bijdragen, zijnde: het uitgestelde loon van de werkende mensen. Want al die belastingen, dat is geld dat naar de federale regering gaat, niet naar Vlaanderen nietwaar? Zo cynisch is het helaas.

VOKA en het VBO vertegenwoordigen weliswaar deels een andere elite en er speelt bij het grote geld onderling wel enige concurrentie binnen een internationale machtsstrijd, maar ze delen dezelfde belangen. Overigens, ook op Europees vlak stemden Vlaams Belang en N-VA samen tegen een verhoging van de minimumlonen.

Hondenfluitjes

Extreemrechts en conservatief rechts kwamen in Franstalig België nooit van de grond, Walen en Brusselaars zien het eerder als een Vlaams probleem. Maar binnen een federale structuur hebben Franstalige patroons ook minder behoefte aan een Franstalige nieuwrechtse oppositie, omdat die vanuit Vlaanderen al voldoende doorweegt.

Eerder dan het land te willen splitsen, dient het separatistische agenda in de praktijk dus vooral om de druk op de afbouw van de sociale welvaartsstaat en het sociale pact te verhogen. Dat zoveel Vlamingen toch tegen hun eigen sociale belangen stemmen, komt door de misleidende kracht van de nieuwrechtse logica. Die wil op de sociaaleconomische as een ruk naar rechts realiseren door de werkende mensen via de cultureel-identitaire as te verdelen.

De Amerikaanse opperrechter en rechtsprofessor Ian Haney-Lopez analyseerde hoe nieuwrechts hiervoor een hondenfluitjespolitiek ontwikkelde om zo de belangen van de economische elites te behartigen: via subtiele racistische boodschappen in codetaal wil nieuwrechts de witte Amerikaan ervan doordringen dat overheidsdiensten en sociale programma’s vooral zwarten en ‘Mexicanen’ vooruit zouden helpen. President Ronald Reagan had het bijvoorbeeld over ‘welfare queens’ in een Cadillac, lees: Afro-Amerikaanse vrouwen die zouden leven op kosten van ‘the silent majority’.

Als we de kritiek op de vakbondsacties door deze bril bekijken, valt op hoe die logica hier ook speelt. Als vakbonden voor een verhoging van de werkloosheidsuitkeringen ijveren, dan zouden ze vooral voor de belangen van ‘de inactieven’ opkomen (lees: de Walen en de vreemdelingen). Door hun onwil geraken vacatures zogezegd niet ingevuld en daar is ‘onze’ economie dan de dupe van (lees: de economie van ‘onze mensen’). Dat de nood aan hogere lonen en opleidingen de grote knelpunten zijn bij openstaande vacatures, blijft zo onvermeld.

En staken voor hogere minimumlonen? Ook dat zou ‘onze’ jobs vernietigen en er voor zorgen dat ‘onze’ bedrijven naar het buitenland vertrekken. En daar is de ‘hardwerkende Vlaming’ dan zogezegd het slachtoffer van. Nochtans gaat het dan meestal over precaire jobs die sowieso lokaal nodig zijn, zoals logistiek, constructie en onderhoud. En die jobs worden overwegend door mensen met een migratieachtergrond gedaan.

Racisme brengt de gewone, witte medemens geen cent op. Integendeel, door de verdeel-en-heers gaan ook zij erop achteruit. Vakbonden moeten daar meer campagne rond voeren: nieuwrechts wil de Vlaamse identiteit als een hondenfluitje misbruiken.

Xenofobie kost ‘de hardwerkende Vlaming’ veel geld, leef niet boven uw stand! Bestrijd discriminatie en wij zullen er samen sociaaleconomisch beter bij varen. Er is immers genoeg voor iedereen. (Meer informatie over de stakingsdag lees je hier.)

Robrecht Vanderbeeken, vakbondsverantwoordelijke, ABVV-ACOD Cultuur